18 november 2005

Bankbintjes, couch potato's en videoten.

In de laatste editie van Van Dale wordt de couch potato (in de dikke zonder spatie) omschreven als een ‘bankbintje’. Zegt dit woord u niets?
Volgens het woordenboek gaat het om ‘een weinig ondernemend persoon, die zijn tijd vooral zittend voor de tv doorbrengt’.
Op de website www.eigenkracht.nl (over fitness, afvallen en doping) lezen we:
‘Afkicken van het bank zitten is net zo moeilijk als afkicken van alcohol of nicotine. Het grote voordeel dat je hebt als bankbintje is dat je geen ontwenningsverschijnselen krijgt. Het vergt de nodige discipline, maar het kan wel. Zo kom je en blijf je in beweging.’
De term ‘bankbintje’ wordt gepromoot door de Stichting Natuurlijk Nederlands (een vereniging die equivalenten geeft voor veelgebruikte Engelse leenwoorden).

‘Couch potato’ is Amerikaans-Engels en een pejoratieve aanduiding voor iemand die de godganse dag op een sofa voor de televisie zit en aan cocooning doet (het doorbrengen van de vrije tijd in huiselijke kring); een televisiejunk; iemand die op een passieve manier televisiebeelden consumeert. Hij of zij ligt languit op de sofa, bierblikjes en junkfood binnen handbereik, desnoods bereid om naar het testbeeld te staren.
De aardappel is hier een symbool van lethargie. In Amerika noemt men dit soort verslaafden ook wel ‘sofa-spuds’. Een oudere benaming ‘couch beetle’ heeft nooit ingang gevonden.

De term ‘couch potato’ werd volgens de US Trade Mark Registration voor het eerst gebruikt op 15 juli 1976. Het zou om een uitvindsel gaan van de cartoonist Robert Armstrong, die reclame maakt voor ‘couch potatopoppen en -spelletjes’. Hij richtte zelfs een club op om zijn filosofie te kunnen verspreiden.
In Amerika raakte het woord pas bekend in december 1980 toen een popgroep met de naam ‘the All-City Waitress Band and the World-Famous Couch Potatoes’ opdook in een officieel rapport uit Passadena (Californië). Een paar maanden later werd in een sportverslag in The New York Times een eerste poging gedaan om het begrip te omschrijven. Een populaire etymologie die later opdook was die van de aardappel als ‘een knol met veel ogen’.

Er verscheen zelfs een ‘Official Couch Potato Handbook’, waarin o.a. sprake was van ‘Mash Potatoes’ (kijkers die verslaafd zijn aan gesofisticeerde situatiekomedies) en ‘Spec-Taters’ (bier zuipende kijkers die naar voetbalwedstrijden kijken tot ze in slaap vallen). Het woord leende zich uiteraard tot allerlei woordspelingen. In 1985 werd een damesvereniging opgericht onder de naam ‘Couch Tomatoes’. Rond 1986 raakte het woord volledig ingeburgerd in het Amerikaans-Engelse taalgebruik.

Een videoot is dan weer een hartstochtelijke en onkritische consument van televisie- en videobeelden; een tv-verslaafde. Het woord werd voor het eerst opgetekend in 1975. Het gaat om een samensmelting van de Engelse woorden ‘video’ en ‘idiot’. Volgens sommige lexicografen zou dit scheldwoord ontsproten zijn aan het brein van de Australiër Red Smith.

2 opmerkingen:

  1. Zoekend naar een vertaling van couch potato kwam ik bij deze blogpost. Leuk, ik moest er wel om lachen, bankbintje .... Als je het goed vindt wil ik in een komende blogpost linken naar jouw blog !

    BeantwoordenVerwijderen

Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.