Wat ruist er in het struikgewas?

De lente is bijna in zicht. Weldra komen ze weer tevoorschijn: de voorjaarskrokussen.
Misschien denkt u nu dat ondergetekende ze niet meer allemaal op een rij heeft. Maar ik heb het over de exhibitionisten die de ziekelijke neiging hebben om hun apparaat in het openbaar te tonen.
Zo iemand noemt men in de volksmond een ‘potloodventer’ maar Van Dale kent ook het even grappige synoniem ‘voorjaarskrokus’. Het zou een politieterm zijn, die vooral ironisch wordt gebruikt. De naam heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat exhibitionisten actiever zijn in de lente en de zomer. Ze kicken op luchtig geklede vrouwen en kinderen.
Een paar jaar terug las ik in een Nederlandse krant over zo’n potloodventer die bijna smurf was geworden. De zielepoot had namelijk zijn Fransje aan de verkeerde vrouw getoond. Die reageerde bijzonder snel met een spuitbus blauwe verf.

Omdat vooral de politie in de praktijk te maken krijgt met dergelijke schennisplegers (de officiële term in Nederland) is het vrij logisch dat ze een heel arsenaal aan synoniemen bezit. Oom agent wordt dagelijks met veel gevaarlijkere vormen van gekte geconfronteerd en bekijkt de venter daarom met goedmoedige spot. Zolang deze het maar bij venten laat en verder niemand kwaad doet, uiteraard. De Maastrichtse politie gebruikt de term ‘vendelzwaaier’ en elders hoor je wel eens ‘Bruynzeelvertegenwoordiger’. Die laatste is een doordenkertje. De jongere generatie kent Bruynzeel enkel van de keukens maar vroeger was het ook een fabrikant van potloden.
Potlood als metafoor voor het mannelijk geslachtsorgaan werd wellicht voor het eerst gebruikt in de soldatentaal. Populair is de uitdrukking ‘schrijf dat maar op je buik, je hebt het potlood bij de hand’, hetgeen zoveel betekent als: je kunt ernaar fluiten. In deze kringen kent men ook het bevel ‘potlood in de grond’ wanneer de soldaat zich laag bij de grond dient voort te bewegen.

Het woord ‘potloodventer’ komt echter uit politiekringen. Als radiocode dook de term voor het eerst op begin jaren zeventig van vorige eeuw. Gaandeweg is het echter een krantenterm geworden die je vooral tegenkomt in het gemengd nieuws op stad- en streekpagina's.
In het noorden van Engeland maakte de politie onlangs jacht op een nieuw type potloodventer (flashers worden ze ginder genoemd). Het ging om een man, slechts gekleed in een luier, die s avonds vrouwen lastigviel met de vraag: Is hier ergens een plek om een baby te verschonen? Potloodventen is van alle tijden en komt blijkbaar voor in allerlei soorten.