Nuttige idioten.

In de jaren zeventig en tachtig, toen de koude oorlog nog aan de gang was, werd een pacifist uit het westen, die door de communisten gemanipuleerd werd, een ‘nuttige idioot’ genoemd.
In politieke kringen was ook het scheldwoord ‘fellowtraveller’ gangbaar. Letterlijk betekent dit ‘medereiziger’ en eigenlijk was het een vertaling van het Russische woord ‘popoetsjik’ (door o.a. Leo Trotski gebruikt in zijn boek ‘Literatuur en revolutie’). De term sloeg op iemand die de Sovjetpropaganda in Amerika en West-Europa ondersteunde.

In 1987 gebruikte Zbigniew Brzezinski (nationaal veiligheidsadviseur onder president Jimmy Carter) de uitdrukking ‘useful idiots of the West’ om de hoge omes te bespotten die dienstdeden als ‘figuranten’ tijdens een speech van Gorbatsjov. Deze experten op buitenlands gebied waren o.a. Cyrus R. Vance en H. Kissinger.
In hetzelfde jaar werd niemand minder dan anticommunist Ronald Reagan uitgerekend door de aartsconservatieve Howard Phillips gebrandmerkt als een ‘useful fool’. Het was overigens een der zeldzame keren dat Reagan een nuttige idioot werd genoemd.
Helmut Kohl bespotte in 1987 in BusinessWeek deze ‘fellowtravellers’ die de Sovjetpropaganda in West-Europa ondersteunden. Kohl zei toen: ‘'Wij noemen hen nuttige idioten.'

De term wordt vaak ten onrechte aan Lenin toegeschreven. Eén bron suggereert een boek uit 1966, ‘People and Portraits: A tragic Cycle’, geschreven door Yuri Annenkov, een schilder die in 1921 voor de communistische partij een portret van Lenin moest schilderen en die na de dood van de Sovjetleider toegang kreeg tot diens geschriften in het Lenininstituut (Moskou). De term komt er niet in voor, wel de visie erachter.