Klip en klaar.

‘Soms kost de levensloopregeling klip en klaar geld.’

Bovenstaand zinnetje stond niet lang geleden in het Financieele Dagblad.

Elders is er sprake van een ‘klip en klaar antwoord’ of ‘een antwoord dat allerminst klip en klaar is.’ De uitdrukking betekent –dat had u uiteraard al geraden: klaar en duidelijk; rechtstreeks; zonder omwegen. Deze op alliteratie berustende formule werd in het Duits (‘klipp und klar’, met variant ‘klapp und klar’) reeds opgetekend in 1873 (bij de dichter Paul Heyse). Van Dale vermeldt de uitdrukking echter niet en ook het Woordenboek der Nederlandse Taal doet er het zwijgen toe. Het is natuurlijk een germanisme en daar zijn taalpuristen niet dol op. De grote Koenen maakt er wel melding van (in 1986).

Informanten uit Hilversum herinnerden zich dat ze ‘klip en klaar’ reeds gebruikten in hun jongensjaren (op de lagere school) in de jaren twintig van vorige eeuw.

Kamervoorzitter Vondeling, in de jaren zeventig de hoeder van de Nederlandse taal in het parlement, zei ooit in antwoord van een vraag van Mies Bouwman dat ‘klip en klaar’ een heel bekende en gewone uitdrukking was. Ook al stond ze niet in de woordenboeken!

In de jaren zeventig zou de uitdrukking nieuw leven zijn ingeblazen door oud-premier Joop Den Uyl. Zijn voorganger Dries Van Agt (een liefhebber van archaïsch taalgebruik) had tevoren al de Nederlandse taal verrijkt met het woord ‘verkinderlijken’.

Velen meenden dat Den Uyl de geestelijke vader was van ‘klip en klaar’. In politieke kringen was Den Uyl beslist niet de eerste die deze van oorsprong Duitse uitdrukking reanimeerde.

Een partijgenoot, PvdA’er oud-burgemeester Wim Thomassen, hield in september 1945 als secretaris van de Nederlandse Volks Beweging een rede voor de Jongeren Werkgemeenschap te Hilversum. Hij gebruikte 'klip en klaar' in die rede zo dikwijls dat hij in het blad van de J.W.G. op 22 september 1945 als volgt werd omschreven: “De dominerende figuur op deze bijeenkomst was dan ook “klip en klaar” de heer Thomassen.”