tag:blogger.com,1999:blog-189560962024-03-07T09:12:02.367+01:00Weblog van Marc De CosterWelkom op mijn digitaal dagboek over kleurrijk taalgebruik. Aan bod komen neologismen, eufemismen, eponiemen, populaire uitdrukkingen, scheldwoorden, bijnamen, Bargoens, jargon, Politchinees, roept u maar! Ook taalboeken worden hier gewogen, streng maar rechtvaardig. Alles wat u altijd hebt willen weten, maar nooit eerder hebt durven vragen over de spelonken en rafelranden van onze taal.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.comBlogger303125tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-52583433983165435152023-07-24T20:12:00.005+02:002023-07-24T20:14:52.376+02:00<p>Sedert mei 2020 staat mijn Woordenboek van Populair Taalgebruik online. Momenteel 35.000 lemma's. Meer dan 100.000 citaten uit literatuur, kranten, liedjesteksten enz. Het boek wordt elk jaar bijgewerkt. </p><p>www.ensie.nl/woordenboek-van-populair-taalgebruik</p>Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-45727891914423573772009-12-30T17:37:00.006+01:002009-12-30T17:41:14.776+01:00Vaarwel 2009, welkom 2010.<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWwg00cksBbmZk7-UO03F1XAnXegB7bNWCxL7hnpe9q63oyvXfrLl00L0er65VHrj_xqYnEZI6yUV53zH7-zCU1wNnKNvBZHUwPrKVD_9e4YJMtviGuuU_XkxrHfwOWpxJM8H0/s1600-h/Nieuwjaar002.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 224px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWwg00cksBbmZk7-UO03F1XAnXegB7bNWCxL7hnpe9q63oyvXfrLl00L0er65VHrj_xqYnEZI6yUV53zH7-zCU1wNnKNvBZHUwPrKVD_9e4YJMtviGuuU_XkxrHfwOWpxJM8H0/s320/Nieuwjaar002.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5421069568103465922" /></a><br />“And now, the end is here. And so I face the final curtain.”<br />Het doek is gevallen. Na vijf jaar bloggen over taal gaat de stekker er definitief uit. Het is mooi geweest. Tijd voor contemplatie. Je bent nooit te oud om iets af te leren. Voor mij is het hoofdstuk ‘taal’ afgesloten. Alhoewel, niets is zeker en zelfs dat niet (Multatuli).<br />Is er leven na taal? Wis en zeker. Er is muziek, er zijn nog stapels boeken die liggen te wachten. Mensen die mij kennen weten dat ik veel van arthouse films hou. Misschien start ik binnenkort wel een filmblog, wie weet. Bedankt voor al jullie fijne reacties en mails.<br />Aan al mijn lezers wens ik een vreugdevol 2010. En nu, handjes uit de mouwen!Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-17241986353818154132009-12-28T18:55:00.006+01:002009-12-30T17:18:59.241+01:00De beste taalboeken van 2009.<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7RKBzTWvdYwiARFOAsGNWIgzmGF51nVmVxdI1Ll5FYeaY0zeo9n46oEPnzJTCGkTAKCcSPxo9gL7ZZAPZl9cb2AHBiXDQflc7YYRNoYJjdJSJOHtxd7TBC_V2AdXOivjeqnr1/s1600-h/Brewer001.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 202px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7RKBzTWvdYwiARFOAsGNWIgzmGF51nVmVxdI1Ll5FYeaY0zeo9n46oEPnzJTCGkTAKCcSPxo9gL7ZZAPZl9cb2AHBiXDQflc7YYRNoYJjdJSJOHtxd7TBC_V2AdXOivjeqnr1/s320/Brewer001.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5420347742181381186" border="0" /></a><br />2009 zit er bijna op en we kunnen gerust stellen dat het een Grand Cru-jaar was, althans wat taalboeken betreft. We kunnen jammer genoeg niet alles aan bod laten komen.<br />The Routledge ‘Dictionary of Modern American Slang and unconventional English’ van Tom Dalzell spant evenwel de kroon. Dit lijvige boekwerk is gewoon een feest. Het telt maar liefst 25.000 ingangen, aangevuld met citaten uit literatuur, kranten, liedjesteksten, films, televisieshows, internet, noem maar op. Naast een woordverklaring vind je er etymologie, culturele context, land van herkomst en de datum waarop het woord voor het eerst werd gebruikt. Informatief en amusant tegelijk. Wie wil weten wat een ‘Boston marriage’ is of waar de ‘Brazilian landing strip’ vandaan komt, schaft zich best deze klepper aan. Je hoeft niet langer bang te zijn dat je het slang van The Soprano’s niet meer kunt volgen.<br />Ter lering ende vermaak is er ook nog de achttiende editie van ‘Brewer’s Dictionary of Phrase & Fable’, een klassieker die om de zoveel jaar weer eens bijgewerkt wordt. Dit naslagwerk is al een paar eeuwen (de eerste uitgave verscheen in 1895) de inspiratiebron van veel lezers, schrijvers en denkers. Je kunt er steeds opnieuw in grasduinen en telkens iets nieuws ontdekken. Brewer belicht zaken zoals taal, cultuur, mythe en legende. Nieuwe onderwerpen zijn o.a. ‘Blu-ray, botnet, Brazilian wax, Deep Web, glass ceiling, Google, iPod, metrosexual, MP3, the new woman, Podcast’. Voor het eerst is er ook een ‘Brewer’s Dictionary of London Phrase & Fable’. Zo’n 2000 woorden en uitdrukkingen die te maken hebben met Londen komen hier aan bod, het ene onderwerp al wat uitgebreider dan het andere: Cockney Rhyming Slang; bijnamen van bekende plaatsen en personen; romans en populaire Britse televisieseries (zoals EastEnders) die zich in Londen afspelen enz. De nieuwste uitgaven van Brewer zijn nog prachtig verzorgd ook. Je moet er flink voor dokken maar ze zijn de prijs meer dan waard.<br />Voor wie er pap van lust is er nog ‘Lost English’ van Chris Roberts. Zoals de titel laat vermoeden, is dit een soort vergeetwoordenboek. De auteur behandelt uitgebreid talrijke Engelse woorden en uitdrukkingen die verloren dreigen te gaan. De Britse jeugd kent ze niet meer, helaas pindakaas. Een paar krenten uit de koek: Ban the bomb; bobby-soxer; donkey jacket; Heath Robinson; nit nurse; UB40. Het boek telt slechts 172 pagina’s maar is erg onderhoudend voor wie van de Engelse taal houdt.<br />‘Pimp your vocab’ (met als ondertitel: A terrifying dictionary for adults: words kids don’t want you to know) van een zekere Lucy Tobin lijkt op het eerste zicht een hap-snap-klaarboekje. Wilt u echter op de hoogte blijven van recent Amerikaans jongerenslang dan is dit wat u nodig hebt. Met voorbeelden uit dagelijkse conversaties.<br />Jeugdtaal, vooral dan Duitse, komt eveneens aan bod bij Duden. ‘Das Wörterbuch der Szenesprachen’ is een musthave voor wie de laatste trends op gebied van muziek, internet, uitgaansleven, media enz. volgt. Voor meer hierover verwijs ik naar mijn blog van 20 augustus.<br /><br />In 2009 vonden we ook een paar interessante Franse woordenboeken. Bijvoorbeeld: ‘La parlotte de Marianne. 1000 mots d’argots politique’ van Bruno Fuligni. Je moet wel een beetje thuis zijn in het Franse politieke wereldje. Het boekje is aardig up to date getuige o.a. neologismen zoals ‘voyoucratie’ (gemunt door Nicolas Sarkozy) en ‘Starkozysme’. Ook de ‘idiot utile’ (nuttige idioot) werd opgenomen. Een handig zakwoordenboekje is ‘Insultes, gros mots et injures’, op dit blog besproken op 7 september. Ik ga er dus niet verder op in.<br />Het Nederlandse taalgebied werd dit jaar eveneens verwend. Boeken over taalergernissen verschijnen bij regelmaat maar het grappigste is ongetwijfeld ‘Taal is zeg maar echt mijn ding’ van cabaretière en columniste Paulien Cornelisse. Zij slaagt erin allerlei modekreten, slordige uitspraken e.d. vakkundig te fileren, vaak tongue in cheek. Het boekje leest buitengewoon prettig en nodigt bovendien uit tot herlezen. Een tien met een griffel dus voor mevrouw Cornelisse!<br />Van Dale bracht in 2009 heel wat nieuwe kwalitatieve producten op de markt. Uitschieters zijn het ‘Modern uitroepenwoordenboek’ van Ton den Boon (hier gerecenseerd op 5 november) en het ‘Modern Bargoens woordenboek’ van Ewoud Sanders. Dit laatste telt ongeveer 700 Bargoense woorden en uitdrukkingen, waaronder een aantal hedendaagse (flipperen; omkatten; katvanger). Volledigheid werd niet nagestreefd (zo mis ik o.a. knaak, lollepot, moos, potkacheltje, riks) maar daar staat dan tegenover dat bijna alle lemma’s geïllustreerd worden met citaten uit literatuur en kranten. Bovendien krijg je bij ieder woord een bondige omschrijving, datering en etymologie. Een informatief leeswoordenboek zeg maar.<br />Wat zeker niet in de boekenkast mag ontbreken is ‘Het verhaal van het Nederlands’ van Nicoline van der Sijs en Roland Willemijns: over twaalf eeuwen Nederlandse taalrijkdom. 404 pagina’s telt dit naslagwerk. Vooral interessant is het feit dat ook het taalgebruik in Vlaanderen, Suriname en de Antillen uitgebreid belicht wordt. Dit boek is een waardige opvolger van ‘Het verhaal van een taal’ van dezelfde auteurs.<br />Als hekkensluiter willen we nog het nieuwe boek van Heidi Aalbrecht aanbevelen: ‘Waarom is een blauwe maandag blauw?’ Zij behandelt meer dan 500 spreekwoorden en uitdrukkingen. Het leuke aan dit boek is dat je heel wat kennis opsteekt over de Nederlandse (en Vlaamse) volksaard en gebruiken. En ja, de taal is gans het volk.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-78843719379755537242009-12-27T12:24:00.002+01:002009-12-27T12:24:48.496+01:00Over de bloemetjes en de bijtjes.Engelssprekenden hebben het over ‘the birds and the bees’ of over ‘the facts of life’. Fransen gebruiken de uitdrukking ‘l’histoire du chou’. Als eufemisme voor ‘de eerste beginselen van de seks en de voortplanting’ hebben wij het nog steeds over ‘de bloemetjes en de bijtjes’. In gesprekken met kinderen worden al te gênante connotaties met het lichamelijk verkeer hiermee afgeleid naar niet menselijke soorten.<br />In de jaren tachtig en negentig van vorige eeuw moest een tekening van een bloemetje en een bijtje de boodschap van ‘veilig vrijen’ overbrengen. In ons taalgebied werd de uitdrukking reeds opgetekend in 1969 al is ze beslist veel ouder. We mogen wellicht veronderstellen dat het om een ontlening aan het Engels gaat. Mogelijk heeft zelfs een bekend liedje hiermee te maken. De Amerikaanse liedjesschrijver Cole Porter had in 1954 immers een populaire song met volgende woorden: ‘Birds do it, bees do it, Even educated fleas do it, Let’s do it, let’s fall in love.’Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-86881356113868242442009-12-26T16:57:00.003+01:002009-12-26T16:58:10.380+01:00Lifestyle.Dit woord slaat op de persoonlijke levensstijl; het geheel van gedragingen, iemands houding, overtuiging en bezittingen. Het wordt geassocieerd met een bepaald individu of een bepaalde sociale groep.<br />De term werd in 1929 bedacht door Adfred Adler en aanvankelijk in de psychologie gebruikt in de zin van `hoofdkenmerken van een persoon, zoals ontwikkeld in de vroege kindertijd', of met andere woorden iemands unieke stijl die hij of zij een leven lang met zich meedraagt. In de jaren vijftig van de twintigste eeuw werd het woord gepromoot door Amerikaanse journalisten en adverteerders. Psychologisch en sociologisch jargon klinkt nu eenmaal erg indrukwekkend. De laatste tijd wordt de term meer en meer geassocieerd met bezit (weelderig interieur, dure auto, schilderijen, elektronische snufjes enz.), in plaats van met iemands denken en doen.<br />Bij ons is het woord in het begin van de jaren tachtig populair geworden. Hans Ferrée nam het in 1983 al op in het 'Trendletter ABC'.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-81829372013727648192009-12-23T17:38:00.004+01:002009-12-23T18:52:22.957+01:00En morgen gezond weer op!<p><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOssp7DJM-nmPHlgx5WOYFcQ-ajoDMBhPbhoDPRMjqbjnKSJQQfRYezwW3DQ7iNxnL7ikJILozi7AQo2HUos54I8RwQWXmAOPvbA32SEIp4N1efnLSozTXgdhkk73sSmOGyzYN/s1600-h/Kerst001.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 220px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOssp7DJM-nmPHlgx5WOYFcQ-ajoDMBhPbhoDPRMjqbjnKSJQQfRYezwW3DQ7iNxnL7ikJILozi7AQo2HUos54I8RwQWXmAOPvbA32SEIp4N1efnLSozTXgdhkk73sSmOGyzYN/s320/Kerst001.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5418472071483203410" /></a></p><p><br /></p><p> <p class="MsoNormal"><span style="'font-size:12.0pt;font-family:">Op de radio zingt Harry Belafonte over ‘The twelve days of Christmas’. Dat wordt weer veel Wein, Weib und Gesang. ‘En morgen gezond weer op’zou Sonja Barend zeggen.<br />Aan al mijn lezers: een fantastisch kerstfeest. Laat de champagnekurken knallen en maak het vooral gezellig. Op dit blog gaat de stekker er binnen een paar dagen definitief uit. Maar een paar berichten hebben jullie nog tegoed. Noch bloemen, noch kransen! Ziezo, het hart is weer eens gelucht. Do re mi fa sol, alweer een blaadje vol. </span></p> <br /><p></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p>Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-85566648213816134782009-12-22T18:16:00.002+01:002009-12-22T18:16:28.562+01:00Screenagers.Jongeren anno 2009 zijn opgegroeid met televisie (waarop twintig of meer kanalen geprogrammeerd zijn), met afstandsbediening, computers, games en Internet. Vaak zijn ze met tien dingen tegelijk bezig. Tegenwoordig zijn zij de deskundigen van cyberland geworden.<br />Een leven zonder computer is leeg voor hen. Voor deze jeugdige computerfreaks werd in het midden van de jaren negentig van vorige eeuw de term ‘screenagers’ bedacht.<br />Het woord ontsproot aan het brein van de Amerikaanse cybergoeroe Douglas Rushkoff. Screenager is een samenvoeging van ‘screen’ (scherm) en het achtervoegsel –ager (zoals in teenager).<br />Volgens sociologen zijn deze ‘screenagers’ veel oppervlakkiger geworden.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-49700462853017298952009-12-18T15:53:00.006+01:002009-12-19T14:28:13.095+01:00De woorden van 2009.Twitteren is dus uitgeroepen tot woord van het jaar, althans door bezoekers van het Onze Taal-congres. Onder de kanshebbers zaten ook ‘Mexicaanse griep’ en ‘kopvoddentaks’ maar die haalden het niet. Twitteren werd op dit weblog al gesignaleerd op 28 februari 2008.<br />Verder werd het woord al opgenomen in het Van Dale Jaarboek Taal 2008. Vraag is dan ook of het kenmerkend is voor 2009. Er zijn toch genoeg andere nieuwvormingen die in aanmerking komen en die representatiever zijn voor het afgelopen jaar. Wellicht lag de ‘Mexicaanse griep’ (door een aantal leukerds steevast de ‘Tacohoest’ genoemd) te zeer voor de hand.<br />Op de website van Van Dale kreeg ‘ontvrienden’ (het verwijderen van bepaalde contacten op netwerksites) dan weer de eretitel. Minder betwistbaar dan de keuze van vorig jaar (swaffelen) en het woord wijst alleszins op de groeiende populariteit van sociale netwerken zoals Facebook, Hyves en Twitter.<br /><br />Geert Wilders is niet alleen de bedenker van de ‘kopvoddentaks’ (belasting op hoofddoekjes), ook het scheldwoord ‘shariasocialist’ komt uit zijn koker. Hiermee wou de roeptoeter van Wakker Nederland socialisten die de verdediging van islamieten op zich nemen (zoals PvdA’er Eberhard Van der Laan), door de mosterd halen. Nog een (scheld)woord uit de religieuze sfeer is de ‘Poldertaliban’: een benaming voor religieuze fanatici. De term werd begin 2009 voor het eerst gebruikt door shocklog GeenStijl. Het ergerlijkste woord van dit jaar was wat mij betreft ‘fokkie’ (zie mijn blog van 8 november). Om je bijna van te verslikken in je koffie!<br />Een treffer is dan weer de ‘Wikigeneratie’. Deze parapluterm slaat op mensen die hun informatie vooral uit digitale bronnen op internet (zoals Wikipedia) halen en zelden iets checken.<br /><br />Muzikale trends waren er ook in 2009. Toen begin dit jaar de Rap das Armas een grote clubhit werd, verwachtte iedereen een doorbraak van de zgn. ‘Bailefunk’. Het betekent zoveel als sloppenfunk en het moet zo’n beetje tot de Braziliaanse culturele erfgoed gerekend worden. Het gaat hier om een samenstelling van ‘baile’ (Portugees voor dansfeest) en ‘funk’ (Engels voor ritmische popmuziek). Over de ouderdom en de leefbaarheid van dit woord valt te twisten, maar dat geldt voor heel wat trends. ‘Zumba’ (zie mijn blog van 2 juli) is misschien wel de rage van 2009 geweest.<br />Een korte opsomming van neologismen die het voorbije jaar min of meer spraakmakend waren: ‘DNA-douche’ (zie mijn blog van 30 augustus 2009); ‘doula’ (opgenomen in Van Dale Jaartaal 2010 hoewel het woord reeds in 2001 werd opgetekend); ‘infominderen’ (naar analogie van consuminderen: minder informatie vergaren uit bronnen zoals internet en allerlei media); ‘twitteratuur’ (literatuur in de vorm van ‘tweets’, dit zijn korte berichten via Twitter. Het gaat hier om een plan van uitgeverij Penguin die hiermee een nieuw soort publicatie in het leven wil roepen: Shakespeare, Dante, Stendhal en andere grootheden op maat van twitteraars, of hoe noem je die lui die ‘twitteren’?).<br />Bij ‘Twitterrevolutie’ denken we meteen aan de spanningen in Iran tijdens de voorbije verkiezingen. Twitter werd door opstandige burgers gebruikt als alternatief voor de massamedia die in handen zijn van de overheid. Ook leuk (tenminste voor zuigelingen) is de ‘moedermelkbank’ of kortweg de ‘melkbank’(een instelling die moedermelk inzamelt voor vnl. couveusebaby’s).<br />Grappigste woord van 2009 is de ‘scheetbelasting’. Het vrijkomen van methaan is schadelijk voor het milieu en dat is wat koeien doen wanneer ze scheten laten. De Nederlandse boeren waren meteen boos. Emigreren hoeft echter nog niet direct want de kwestie speelt (voorlopig enkel) in Denemarken!Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-57870087518645136762009-12-13T13:28:00.002+01:002009-12-13T13:28:43.921+01:00Het ik-tijdperk.Binnen nog geen drie weken eindigen de jaren nul, het eerste decennium van de éénentwintigste eeuw. Hoe we die jaren best typeren laat ik over aan historici. Een benaming hiervoor is wellicht nog te vroeg. Veel hangt immers af van wat voorafging maar ook van wat erna komt.<br />Geen decennium werd echter zo treffend getypeerd als de jaren zeventig van de voorbije eeuw: het zgn. ‘ik-tijdperk’. Het gaat om een vertaling van het Engelse ‘the me-decade’, ook wel ‘the age of me’, een uitdrukking die gelanceerd werd door de Amerikaanse auteur-journalist Tom Wolfe in het mei/ juninummer van 1973 van <i>The Critic</i>).<br />Het is de benaming voor de jaren zeventig van de twintigste eeuw, de periode waarin alles rond de eigen persoon draaide en er weinig belangstelling was voor de medemens; de `cultuur van het narcisme'. Bij ons werd de term gelanceerd door het tijdschrift <i>de Haagse Post</i> (erflater van het huidige <i>HP/De Tijd</i>) in het kerstnummer van 1979. Anja Meulenbelts bestseller ‘De schaamte voorbij’ werd hierin als kenmerkend opgevoerd. Dit boek was volgens de redactie immers het absolute egodocument: de persoonlijke groei van een vrouw, getekend als één lange worsteling. De `ik-generatie' (me-generation) wordt gevormd door yup(pie)-prototypes die de innerlijke contemplatie van de hippies uit de jaren zestig omzetten in een vergaande obsessie met zichzelf.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-93238139170341342009-12-10T18:53:00.001+01:002009-12-10T18:54:14.943+01:00Afserveren.Dit aan het Duits (abservieren) ontleende neologisme en eufemisme betekent tegenwoordig: ontslagen; afwijzen. Het kan zowel op zaken als op personen slaan. Zo kan een bepaald plan voorlopig ‘afgeserveerd’ worden. Youp van ’t Hek schreef ooit in NRC Handelsblad: ‘Zelf schrijf ik wekelijks in de VARA-gids en in datzelfde blaadje word ik regelmatig afgeserveerd door Herman Brusselmans en Theo van Gogh.’<br />De term ‘afserveren’ ontstond wellicht in sportkringen, waar het de betekenis had van: ‘een pijnlijke nederlaag krijgen (bezorgen)’. Zo kon je bijvoorbeeld horen dat PSV werd afgeserveerd. Tegenwoordig wordt het woord veel ruimer gebruikt. Afserveren kan nu ook slaan op het afvoeren van een dronkaard. In het zakenleven wordt de term dan weer gebruikt m.b.t. iemand die mislukt is.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-24364228861949556182009-12-05T17:55:00.002+01:002009-12-05T17:56:58.920+01:00Wil de laatste het licht uitdoen?Bovengenoemd zinnetje wordt wel eens schertsend gebruikt m.b.t. de laatste vertegenwoordiger van een bepaalde ideologie of bedrijfstak die het voor gezien houdt.<br />Op 9 april 1992, op de dag van de Britse algemene verkiezingen, kopte de schandaalkrant The Sun naast het hoofd van Labour-leider Neil Kinnock: `If Kinnock wins today will the last person in Britain please turn out the lights.'<br />In de jaren zestig viel de leuze al te lezen als opschrift aan de Oost-Duitse kant van de Muur. Wellicht ontstond de kreet dus als een graffitigrap. Volgens een bepaalde bron was er omstreeks 1967 op het Israëlische vliegveld van Lydda (Lod, tegenwoordig Ben Gurion Airport bij Tel Aviv), in de periode dat de situatie in Israël deplorabel was (ten tijde van de regering Levi Esjkol), een notitie opgehangen: `Will the last to leave kindly turn out the light.'<br />Een andere bron maakt melding van een ander vroeg (Amerikaans) voorbeeld. Begin jaren zeventig werden de Boeing-fabrieken in de staat Washington door massale ontslagen getroffen. In en rond de stad Seattle had dit tot de ineenstorting van de huizenmarkt geleid. Veel gezinnen vertrokken toen naar betere oorden. Er kwam een ware hausse in opschriften en T-shirts: `Will the last person leaving Seattle (this area/ Boeing/ the state of Washington enz.) please turn off the lights!' De uitdrukking zou (in Amerika) ook regelmatig te vinden zijn in vernietigende film- en theaterkritieken (last person leaving the theatre).<br />Bij ons zou Wim Kan de frase gebruikt hebben in zijn oudejaarsconference in het oliecrisisjaar 1973. Ook Fons Jansen zou in een van zijn vroege shows (`De lachende Kerk'?) over de leegloop van de r.-k. Kerk gezegd hebben: `Wil de laatste broeder die uittreedt het licht uitdoen?' Zekerheid hierover is er niet.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-22774174767694311182009-12-01T15:54:00.003+01:002009-12-01T15:55:27.588+01:00Zo komt Jan Splinter door de winter.Op 28 november stond er in het Brabants Dagblad –onder de kop ‘Beleggend de winter door’- onder meer het volgende:<br />“2010 zal de hartkleppen van menig belegger wederom op duurzaamheid uittesten, dat lijkt haast geen voorspelling. Het herstel dat gaande is, is niet van een klassieke sterkte als dat we gewend zijn. Het herstel dat zich in 2010 met vallen en opstaan verder ontplooit, zal voelen als het fietsen op een slecht onderhouden binnenweg in Wallonië. Maar met het sturen van de portefeuille op de combinatie rotsvast en een stevig dividend komt belegger Jan Splinter vast weer gezond de winter door.” Einde citaat.<br /><br />Met Jan Splinter wordt de kleine man bedoeld die maar moet zien hoe hij zich erdoorheen slaat of hoe hij rondkomt met zijn geld. Jan Splinter symboliseert de man met het laagste inkomen, die bijstand geniet en dus tot de minimumloners behoort.<br />De uitdrukking is al erg oud (ze werd reeds opgetekend in 1971 in het West-Friese woordenboek ‘Mooi zoid’ van Jan Pannekeet), maar PvdA-fractieleider Marcel van Dam blies haar in december 1982 nieuw leven in. Hij gewaagde van Jan Splinter toen hij het minimabeleid van de regering-Lubbers bekritiseerde. De kleine man kreeg volgens het PvdA-kamerlid veel minder dan men hem wilde doen geloven. De laagste inkomensgroepen moesten - alweer volgens Van Dam - te veel inleveren in verhouding tot de hoogste. In 1983 dook de uitdrukking ook op in een strip van Jaap Vegter: `Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je voor een kwartje verwend! En zo moet Jan Splinter door de winter.'Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-45810378589545256622009-11-27T14:46:00.003+01:002009-11-27T16:48:38.720+01:00Hebbeding.Een ‘hebbeding’ is een aardig niemendalletje; iets dat weinig of geen nut heeft maar dat leuk is om te bezitten. Het woord zelf bestond al aan het begin van de twintigste eeuw, zij het in een iets algemenere betekenis. Köster Henke vermeldt het in zijn <i>Zakwoordenboek van het Bargoens</i> (1906), met als omschrijving `zaken'. In het Bargoens werd het overigens uitsluitend in de meervoudsvorm gebruikt.<br />Eind jaren zeventig van vorige eeuw dook `hebbeding' op in de huidige betekenis. Het werd in die zin voor het eerst gebruikt door Studio Bazar, als aanprijzing van speciale cadeautjes. Een synoniem is gadget. Eén enkele keer dook ‘hebbeding’ op als aanduiding van een seksueel aantrekkelijk persoon. In Vrij Nederland lazen we in de jaren tachtig over popicoon Madonna: “Feministen begonnen te schuimbekken omdat Madonna zich als een soort hebbedingetje aanbood aan de mannen en jongens in haar publiek.”Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-2743252565721068722009-11-23T19:03:00.002+01:002009-11-23T19:06:29.774+01:00Paparazzi.<p class="MsoNormal">Sinds 1997 kent iedereen de term ’paparazzo’ voor een persfotograaf die op verbeten wijze <span style="mso-spacerun:yes"> </span>privékiekjes maakt. Deze plaatjes van prominenten worden vervolgens voor veel geld verkocht aan de sensatiepers (Duitsers hebben hiervoor het mooie woord ‘Regenbogenpresse’, Engelssprekenden hebben het over de ‘yellow press’).<br />Op 31 augustus 1997 kwam Diana, prinses van Wales, bij een auto-ongeluk in Parijs om het leven. De achtervolgende paparazzi kregen destijds de schuld. Als kwijlende sint-bernardshonden hadden ze achter haar aan gezeten. Het was niet de eerste en ook niet de laatste keer dat allerlei beroemdheden problemen hebben met opdringerige persfotografen. Kroonprins Willem-Alexander lust hen blijkbaar ook rauw. Begin oktober bepleitte de prins samen met zijn gemalin meer respect voor hun privacy. Het echtpaar prefereert immers zorgvuldig geregisseerde ‘Kodakmomentjes’. Plaatjes schieten kan enkel nog op aanvraag.<br /></p><p class="MsoNormal">Waarom is ‘paparazzo’ tegenwoordig toch zo’n scheldwoord geworden? <span lang="NL" style="mso-ansi-language:NL">Dit Italiaanse woord verwijst naar de gelijknamige fotograaf die voortdurend Anita Ekberg achtervolgt in de film ‘La dolce vita’ uit 1960 van Federico Fellini. Die prent geeft een evocatie van de Italiaanse hogere kringen vanuit het standpunt van een meedogenloze fotograaf.<br />Deze ‘signore Paparazzo’ ziet de wereld door zijn éénogige spiegelreflexcamera. Volgens de ene bron komt zijn naam uit een Italiaans dialect voor een ‘zoemend insect’, volgens een andere bron was het Fellini’s scenarist, Ennio Flaiano die ‘paparazzo’ aan de beroemde regisseur zou gesuggereerd hebben. Zelf had hij deze ‘prestigieuze’ naam (zoals hij het noemde) ontleend aan ‘Salle Rive dello Ionio’ (uit 1957), een Italiaanse vertaling (door Margherita Guidacci) van George Gissing’s reisboek ‘By the Ionian Sea’ (1901). Daarin zou een personage de naam dragen van Coriolano Paparazzo.<br />Het woord heeft in Italië altijd negatieve associaties opgeroepen. Vooral het suffix zou erg pejoratief klinken in de taal van Dante. Niet alleen doet het denken aan het Italiaanse ‘razzo’ (raket) maar eveneens aan het schuttingwoord ‘cazzo’ (mannelijk lid).<br />Dacht u dat we met de ‘paparazzi’ het ergste van de schandaalpers hebben meegemaakt? Vergeet het, de nieuwste trend wordt geleverd door de ‘scumerazzi’, waarbij het Engelse voorvoegsel ‘scum’ slaat op ‘uitschot, schorem, tuig van de richel’. Wat ruist daar in het struikgewas? De scumerazzi. </span></p>Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-43883753215737936742009-11-18T19:57:00.005+01:002009-11-23T19:03:47.092+01:00Cool, paps!<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfMzUbPJacE6mWWpw6I0v8dxXxyU55yrDEW7OQJ3QV0lWa7tosWR98sDhDTzzxF_KM4z8DFKnAc5bmrp9BU_47vgAFyJYp6hiGrzeo-xE0MxwmGp-5lsezOEJDCL-_NbyIpKhJ/s1600/Straight.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 245px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfMzUbPJacE6mWWpw6I0v8dxXxyU55yrDEW7OQJ3QV0lWa7tosWR98sDhDTzzxF_KM4z8DFKnAc5bmrp9BU_47vgAFyJYp6hiGrzeo-xE0MxwmGp-5lsezOEJDCL-_NbyIpKhJ/s320/Straight.jpg" border="0" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5405520295683526162" /></a><br />Wie graag naar blues of jazz luistert, een voorliefde heeft voor film noir en verder regelmatig pulpromannetjes leest, zal dit boek verslinden. Het bevat meer dan duizend woorden en uitdrukkingen, gebruikt ten tijde van de beatgeneratie. Voor de cultuurbarbaren en de jongere snaken citeer ik toch maar even Van Dale: “een groep jongeren in de VS van de jaren ‘50 van de twintigste eeuw die zich verzette tegen de burgerlijke moraal en door een verhoogde levensintensiteit (d.m.v. seks, drugs, jazz e.d.) tot kennis van de metafysische werkelijkheid probeerde te komen.”<br />Onderwerpen zoals seks, drank, drugs en muziek komen dan ook ruim aan bod. De auteur behandelt het taalgebruik van Engelssprekende jongeren (de hipsters, moochers, weedheads, bandrats, snowbirds enz.) tijdens de eerste helft van de vorige eeuw. De titel van het boek zou je naar de hedendaagse tienertaal kunnen vertalen met ‘gaaf, cool, vet’. Het gaat hier om een herziene uitgave (de eerste editie verscheen in pocketformaat in 2000 en viel nauwelijks op).<br />Deze tweede editie is in ieder geval prachtig geïllustreerd (met o.a. covers van pulpboeken en films uit de bewuste periode). Je zou het bijna een koffietafelboek noemen maar het is vooral een handig naslagwerk. Bij de meeste lemma’s vind je voorbeelden uit literatuur of liedjesteksten. Auteur, Max Décharné, heeft zijn huiswerk goed gedaan maar dit boek lezen voelt nergens aan als een straf. Een absolute aanrader voor wie blijven hangen is in de sixties.<br />Max Décharné: Straight from the fridge, dad. A dictionary of hipster slang. No exit press. ISBN 978-1-84243-288-4Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-56966674021021202882009-11-15T08:57:00.003+01:002009-11-15T08:58:22.160+01:00Huisje-boompje-beestje.Tegenwoordig is huisje-boompje-beestje een cliché voor een kalm en ongestoord leventje.<br />Meestal wordt het gebruikt voor mensen die vasthouden aan de dagelijkse rituelen en zich op een voorspelbare wijze gedragen. Misschien is de uitdrukking ontleend aan het machinistenjargon. Daarin betekent huisje-boompje-beestje rijden eigenlijk ‘op zicht rijden’. Hierbij moet men zich oriënteren op de omgeving, waarbij men kijkt naar elementaire zaken als huizen, bomen en beesten.<br />In het boek Fokker G-1: de dubbelstaarts-jachtkruiser die een legende werd, uit 1981, wordt huisje-boompje-beestje echter met een ander jargon in verband gebracht. Volgens de auteur, Hugo Hooftman, maakte de Nederlandse luchtmacht in de oorlogsdagen van mei 1940 op grote schaal gebruik van de Hu-Bo-Bé-techniek, het ‘huisje-boompje-beestje vliegen’. Dit hield in dat er rakelings over de grond werd gevlogen zodat bij wijze van spreken voor ieder huisje, ieder boompje en ieder beestje moest worden opgetrokken. Op die manier kon de vijand de toestellen moeilijk waarnemen.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-28826168501343549492009-11-10T18:38:00.002+01:002009-11-10T18:38:43.770+01:00Milfs.Je bent jong en je wilt wat! Een appetijtelijke oudere vrouw bijvoorbeeld.<br />Vergeet die populaire zegswijze over de oude bok en het groene blaadje. Tegenwoordig zijn de rollen omgedraaid. Anno 2009 willen gezonde jonge kerels maar al te graag het boek der schepping doornemen met een wat oudere en dus rijpere vrouw.<br />Vanuit Amerika komt het begrip ‘Milf’ overgewaaid. Voor wie nog niet is ingewijd: ‘Milf’ is een Engels acroniem voor: ‘mother I’d like to fuck’, vrij vertaald: een rijpere, seksueel aantrekkelijke vrouw (met alle lichamelijke kenmerken, dus ook euvels).<br />Ik weet het uit goed ingelichte bron, beste lezers: op pornosites zouden tienermeisjes en ‘college girls’ uit de categorie ‘barely legal’ reeds in populariteit voorbijgestreefd zijn door de ‘milfs’. Kranige besjes die ‘milfs’.<br />Het woord werd in 1995 voor het eerst opgetekend in het Amerikaanse blad Playboy maar kreeg vooral bekendheid dankzij de cult tienerfilm ‘American Pie’ (1999). Volgens de Oxford English Dictionary bestaat er een Amerikaanse band Milf, opgericht in 1991. De woordvoerders van die band verklaarden in de pers dat zij hun naam destijds ontleenden aan dit acroniem. Tot op heden werden echter geen bewijzen gevonden dat ‘milf’ voor 1995 werd gebruikt in hogergenoemde betekenis.<br />Bekende voorbeelden van ‘milfs’ zijn Demi Moore en Jade Jagger. Milf heeft een pornografische bijklank. Het woord wordt vooral gebruikt door jeugdige macho’s tijdens informele gesprekken of chatsessies. In de homogemeenschap komt de tegenhanger ‘DILF’ voor. De ‘d’ staat hier voor ‘daddy’. Je hebt ook nog de ‘gilf’: granny I like to fuck. Vuurwerk verzekerd!Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-16013480110089256132009-11-08T13:26:00.003+01:002009-11-08T13:35:34.499+01:00Fokkie en het zwarte goud.<p class="MsoNormal"><span style="">Neen, dit is niet de titel van één of ander stripverhaal. Vandaag gaan we het hebben over koffie. Jaren geleden, toen het leven nog simpel was, hadden we het over een ‘bakkie troost’ (leut, slobber en noem maar op). Ja, zelfs de weinig politiek correcte term ‘negerzweet’ hoorde je wel eens. Die tijd is lang voorbij. Zucht….<br />Tegenwoordig zeggen mensen (lees: Belgen) die nog niet goed wakker zijn en moeilijk uit hun woorden kunnen komen vooral ‘fokkie’ i.p.v. koffie. Dat hebben we allemaal te danken aan reclamebureau </span>Duval Guillaume dat achter de laatste campagne van Douwe Egberts zit.<br />Die wil ons doen geloven dat Belgen oelewappers zijn. Ze haspelen medeklinkers door elkaar wanneer ze ’s morgens opstaan en naar hun dagelijkse portie ‘zwart goud’ verlangen.<br />Het woord ‘koffie’ krijgen ze niet over de lippen, wel ‘fokkie’. Tetteret, wat een geniale vondst! De reclamecampagne werd bedacht in 2005. Inmiddels heeft bijna iedereen de radiospots wel gehoord, vermoed ik. Die eindigt uiteraard met de slogan: 'Je bent er 's morgens pas helemaal bij na een kopje Douwe Egberts.' </p> <p class="MsoNormal">Onlangs dook het woord ‘fokkie’ zelfs op in de Vlaamse telenovelle ‘LouisLouise’ (zonder dat iemand van Douwe Egberts daarom gevraagd had, als we de makers mogen geloven). En als het zo verder gaat mag de bedenker van de succesvolle slogan zijn scheet binnenkort verzilveren. ‘Fokkie’ werd nu ook opgenomen in het jaarboek 2010 van Van Dale, het voorportaal van het echte woordenboek zeg maar. Douwe Egberts wil hiermee naar de hoofdprijs gaan, dat is duidelijk. Ze hebben dan ook kosten noch moeite gespaard.<br />Een internetpetitie om het woord in de grote Van Dale te krijgen heeft 8.000 handtekeningen opgeleverd. <span style=""> </span>Op de sociale netwerksite Facebook konden zelfs meer dan 10.000 fans opgetrommeld worden. Uiteindelijk is hun actie gelukt (althans voor een deel). Indien ‘fokkie’ een paar jaar op rij in het Jaarboek taal komt te staan, wordt het ook opgenomen in de dikke Van Dale, ongetwijfeld de natte droom van iedere reclamemaker.<br />Herinneren we ons de uitdrukking ‘derde oksel’, een eufemisme voor een bepaald vrouwelijk onderdeel. <span style=""> </span>Ze werd in de jaren zeventig bedacht door copywriter Jan van Lieshout, destijds werkzaam bij het reclamebureau Trend. ‘Derde oksel’ dook vooral op in advertenties over intiemspray (oorspronkelijk voor de vaginale deodorant Bidex). Ik stel vast dat Van Dale het woord inmiddels geschrapt heeft, ondanks het feit dat je het eufemisme nog geregeld tegenkomt. Onlangs nog in een recente roman van P.F. Thomése.<br /><span style="">Iedere scheet is natuurlijk goud waard maar aan ‘fokkie’ zal ik moeilijk kunnen wennen. Fokkie. Hoe verzinnen ze het? Ik word er niet warm of koud van. Van al te enthousiaste reclamemakers, verlos ons Heer!<br /></span></p><span style=""><br /></span>Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-58227490877857103242009-11-05T19:02:00.004+01:002009-11-05T19:05:14.576+01:00Leuke dingen voor de mensen.<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2-NaPQTux5FXIgyGUvuJk-2xS7AC5GXeVChYiw-oTQeeSvo2IzWh3rKK0Y6_0RCE9ITPm0hrFbu6Ne2MkaiAReSbWVey3Hndo4wGM1EphwmSnN-_MdJQ5F9K8zeThxTu1vLWC/s1600-h/Uitroepen.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 198px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2-NaPQTux5FXIgyGUvuJk-2xS7AC5GXeVChYiw-oTQeeSvo2IzWh3rKK0Y6_0RCE9ITPm0hrFbu6Ne2MkaiAReSbWVey3Hndo4wGM1EphwmSnN-_MdJQ5F9K8zeThxTu1vLWC/s320/Uitroepen.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5400681718282591346" border="0" /></a><br />Fuckerdefuck, Van Dale heeft er weer een broertje (of zusje) bij! De nieuwste loot aan de stam heet ‘Modern uitroepenwoordenboek’. In dezelfde reeks verscheen eerder o.a. het ‘Modern eufemismenwoordenboek’ en onlangs het ‘modern Bargoens Woordenboek’ (waarover later meer).<br />Uiteraard is dit een boek dat ik zelf graag had willen schrijven, maar samensteller Ton den Boon heeft het meer dan uitstekend gedaan. 848 ingeburgerde uitroepen werden hier verzameld (voornamelijk Nederlandse maar ook enkele ontleend aan vreemde talen), uitroepen die allerlei emoties (zowel positieve als negatieve) uitdrukken. Ook vloeken en bastaardvloeken (potverdriedubbeltjes e.d. ) vallen onder deze noemer. De term ‘uitroep’ werd dus tamelijk breed opgevat.<br />Citaten uit kranten en boeken verhogen de leesbaarheid want ze verhelderen vaak de functie van de uitroepen. Voor hetzelfde geld had dit een woordenboek van ‘catchphrases’ (populair geworden kreten van stripfiguren, televisiefiguren, cabaretiers enz.) kunnen zijn, maar daarvoor ontbreken er teveel bekende kreten. Het Modern Uitroepenwoordenboek is ook moeilijk compleet te noemen. Zo mis ik bijvoorbeeld: krijg nou het apezuur! (wel vermeld zijn o.a. krijg de klere; krijg het heen en weer; krijg nou de tering); alle apies op een stokje (het woordenboek geeft wel: alle duivels; alle mensen en nog een dozijn andere); donder en bliksem; krijg nou ballen (of: tieten); ik vreet een bezem; kanone; dag meneer de koekepeer; kutjebef; mijn laars; mensenkinderen; o jee, keizersnee; pinda, pinda, lekka lekka, en zelfs ‘helaas pindakaas’ staat er niet in (wat ik erg betreur).<br />Hier en daar mis ik ook wat verdere uitleg (over de herkomst), bijvoorbeeld bij: ‘de dood of de gladiolen’; ‘pik in, ’t is winter’ en ‘stop de persen’. Maar laat dit het plezier niet vergallen want het Modern Uitroepenwoordenboek is een schitterend boek: amusant, leerrijk en verrassend. Dit zijn nou leuke dingen voor de mensen! Oh ja, het woordenboek telt 224 pagina's en kost 22,50 euro (sapperdeflap).Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-3897814407441347822009-11-01T09:59:00.002+01:002009-11-01T11:00:31.548+01:00Geocaching.Geocaching staat nog niet in Van Dale maar is sinds 2000 ingeburgerd (althans volgens de Oxford English Dictionary). In de Nederlandstalige pers en op internet lees je wel eens over ‘geocoaching’ maar de juiste term is wel degelijk ‘geocaching’, een samenstelling van ‘geo(graphy)’ en ‘cache’ (schat).<br />Het gaat om een hippe combinatie van internet en buitensport, van wandelen, zoeken en puzzelen. Ergens in de natuur is een schat verstopt (in een holle boom, onder een bruggetje) en met behulp van een hand-GPS moeten de deelnemers (in groepjes van ongeveer 5 personen) proberen deze schat terug te vinden. Het elektronisch apparaatje geeft in lengte- en breedtegraden de plaats aan. Allemaal goed voor de teamspirit dus.<br />Het roept beelden op van woudlopers die gewapend met kaart en kompas door bergen en bossen stappen. Alleen zijn de beoefenaars meegegaan met de technologische vooruitgang. Het kompas is nu vervangen door een gps-ontvanger. Deze hedendaagse vorm van schatzoeken is een ware rage geworden onder computernerds en overjarige padvinders.<br />Wellicht weten ze het niet maar in feite hebben ze dit allemaal te danken aan oud-president Bill Clinton. Hij tekende in 2000 een wet waardoor iedere bezitter van een GPS-apparaat (Global Positioning System) signalen mag ontvangen van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Tevoren mocht dit navigatiesysteem enkel gebruikt worden voor militaire doeleinden. Ondertussen is het populair geworden bij elke outdoor-fanaat.<br />Een ‘geocacher’ is dus iemand die voor de sport schatten (allerlei snuisterijen en een gastenboekje, veel stelt het niet voor) verstopt, er de GPS-coordinaten van noteert, en andere schatten aan de hand van zulke coordinaten gaat zoeken.<br />Tegenwoordig heb je als volwassene een excuus nodig om nog eens in een boom te mogen klimmen. Bij ‘geocaching’ kan dit weer. Wie het wil kan het kind in zichzelf nog eens bovenhalen.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-57342543015862278012009-10-29T16:36:00.002+01:002009-10-29T16:36:30.030+01:00Ambutaxi.Zo wordt in Nederland een medische taxi genoemd. Het woord is een samensmelting van 'ambulance' en 'taxi' en kwam in 2002 voor het eerst in het nieuws. Aan dit voertuig werden nl. bijkomende eisen gesteld voor wat betreft de herkenbaarheid. Een dergelijke taxi mocht slechts een blauw zwaailicht en sirene voeren indien de inzittende arts met spoed naar een hospitaal moet. De 'ambutaxi' moet ook geel van kleur zijn.<br />Het woord staat nog niet in Van Dale, ook niet in de Jaarboeken taal 2007 en 2008.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-64128979386882698222009-10-22T19:41:00.002+02:002009-10-22T19:41:58.549+02:00Nieuwetijdskind.Sinds enkele jaren duikt het fenomeen van het nieuwetijdskind op in de medische, onderwijs, therapeutische- en spirituele wereld.<br />Het gaat om een probleemkind, een hyperactief en autistisch kind. Het heeft regelmatig last van woede- en verdriet-aanvallen, is vaak bang en onrustig, soms ook dominant en allergisch, kan ook moeilijk aarden. Het fenomeen werd genoemd naar het 'Platform Nieuwetijdskinderen', een new agebeweging die in 1997 werd opgericht en waar ondertussen tweehonderd pedagogen, psychologen en docenten dit soort kinderen en hun ouders een helpende hand bieden. Een aantal Nederlandse scholen biedt tegenwoordig speciale programma's aan voor nieuwetijdskinderen.<br />Het woord 'nieuwetijdskind' heeft een positieve klank. Daardoor voelt het kind zich geen probleemkind meer. Door hun kind spiritueel of paranormaal te noemen, kunnen de ouders de situatie van hun kind beter aanvaarden. Niet iedereen kan zich echter vinden in de 'zweverige new-agebenaming'. Dat bewijzen althans de heftige discussies op het Internet.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-90962211598155769652009-10-18T12:21:00.007+02:002009-10-18T12:27:26.105+02:00Alles cool in Kabul?<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_n7R7J9G_rQuLWN2Cg7yyQyA8vq48X30EhjEWmaOF3k9lp7hNLDe45ktHK4gsH0Wi8kSeAYcy2rrBRhVsRSbK4_OJ7-GLigBAFVWxe3b_6NLw-n3Z3XDMKcq9396xCAFNCaQS/s1600-h/Sprachnudel.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 170px; height: 267px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_n7R7J9G_rQuLWN2Cg7yyQyA8vq48X30EhjEWmaOF3k9lp7hNLDe45ktHK4gsH0Wi8kSeAYcy2rrBRhVsRSbK4_OJ7-GLigBAFVWxe3b_6NLw-n3Z3XDMKcq9396xCAFNCaQS/s320/Sprachnudel.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5393883640374932258" border="0" /></a><a href="http://www.sprachnudel.de/"><br />‘Die Sprachnudel’ </a>is een website gericht op Ego-Googelaars, Fashionista’s, Geeks, Techies en aanhangers van verschillende levensstijlen. Wat niet in Duden (de Duitse tegenhanger van Van Dale) staat, vind je hier terug.<br />Wie altijd dacht dat de Duitse taal zaaddodend is, moet maar eens een kijkje nemen in deze database. Handiger voor op reis is het boekje dat vorig jaar op de markt verscheen bij Knaur Taschenbuch Verlag. Kost ongeveer 8 euro maar dan heb je ook wat.<br />Hierin staan de meeste woorden en uitdrukkingen gebundeld. Ik zeg met nadruk ‘de meeste’ want geregeld worden op de website nieuwe woorden toegevoegd en becommentarieerd door anderen. Het boekje vermeldt ook voorbeeldzinnen en waar nodig de herkomst. Uiteraard wordt hier een blik modewoorden opengetrokken maar er zijn flink wat termen en uitdrukkingen die in het Duits al geruime tijd meegaan en die ons eveneens bekend in de oren klinken (Absurdistan; chillen; dissen; Elefantenleggings; Technostress). Heel wat spierballentaal ook.<br />Ju, ju wat een grof volkje zijn die Duitsers toch! Een condoom wordt door onze oosterburen een ‘Lümmeltüte’, een ‘Nahkampfsocke’, een ‘Piedeltüte’, een ‘Pippi Langstrumpf’ of een ‘Rammelbeutel’ genoemd. Wat wij wel eens schertsend een ‘boerenmestwagen’ (BMW) noemen, wordt in het Duitse slang een ‘Bauernporsche’ genoemd. Een Volvo wordt dan weer een ‘Ikea-Porsche’ en een Ford Capri een ‘Maurerporsche’. Een mooie vondst is de ‘Pygmaënporsche’ (benaming voor de Smart). Ons ‘bouwvakkersdecolletée’ (of bildecolletée) is wellicht een vertaling van het Duitse ‘Bauarbeitendekolleté’. En zoals eerder op dit weblog werd aangetoond, werd ‘aarsgewei’ eveneens ontleend aan het Duits (Arschgeweih).<br />Voor een ‘interieurverzorgster’ hebben onze oosterburen ook een paar mooie benamingen: ‘Parketmasseuse’en ‘Raumkosmetikerin’. ‘Effe je kleine broer de hand schudden’ klinkt zo in de taal van Goethe: ‘dem kleinen Mann die grosse Welt zeigen’, ‘Kaiser Wilhelm die Hand schütteln’. En als je wil weten of alles goet gaat met Heinrich of Annelore dan vraag je tegenwoordig gewoon: ‘Alles cool in Kabul?’, ‘Alles fit im Schritt?’ of ‘Alles glatt in Islamabad?’<br />In de hoop natuurlijk dat je geen optater krijgt. Want met Duitsers valt niet te lachen. Dat weten we sinds begin vorige eeuw.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-85553120956675329022009-10-14T18:12:00.002+02:002009-10-14T18:12:40.412+02:00Dweilen met de kraan open.Uit de jaren zeventig van vorige eeuw dateert de uitdrukking dweilen met de kraan open.<br />Bedoeld wordt: ‘nutteloos werk doen’, ‘de gevolgen van een kwaal bestrijden in plaats van de kwaal zelf’.<br />Deze uitdrukking, die ontstond in politieke kringen, werd mogelijk bedacht door oud-premier Biesheuvel of door B.J. Udink, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in het kabinet-Biesheuvel. Uit de Leeuwarder Courant van 24 november 1971 komt het volgende citaat: “Dat zei minister-president Biesheuvel woensdagmorgen tijdens de algemene beschouwingen in de Eerste Kamer. Hij wees er ook op dat reeds een programma van aanvullende werken voor uitvoering is vrijgegeven. Eind oktober werkten daarop al 1574 man. Hij vond het uitgeven van meer aanvullende werken waarvan de uitvoering inflatoir moet worden gefinancierd ‘dweilen met de kraan open’.”Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18956096.post-77955897634288394112009-10-09T18:35:00.003+02:002009-10-09T18:36:16.375+02:00Het bountygevoel.Een zwarte (Afrikaan, Surinamer of Antilliaan) die zich gedraagt als een blanke of die met de blanke maatschappij heult, wordt door zijn rasgenoten wel eens smalend een ‘bounty’genoemd. Dit is een mooi voorbeeld van een merknaam die zich ontwikkelt tot scheldwoord.<br />Het Engelse woord verwijst naar de Bounty Bar, het handelsmerk voor een chocoladereep met kokosvulling. De term impliceert dat dergelijke mensen van buiten donker zijn als de chocolade en van binnen blank als de kokos.<br />Een ‘bounty’ wordt beschouwd als iemand die zijn afkomst verloochent. Hij of zij levert al eens kritiek op etnische minderheden en zoiets valt onder rasgenoten niet altijd in goede aarde.<br />Ayaan Hirsi Ali (van Somalische afkomst maar in Nederland gekend als feministe en politica) werd ooit door Imam Abdullah Haselhoef als ‘bounty’ bestempeld.<br />In ons taalgebied dook het scheldwoord voor het eerst op begin jaren negentig. Minder bekende synoniemen zijn ‘damneger’ en ‘schaakneger’. ‘Bounty’ staat sinds 1999 in de Grote Van Dale. Het Marokkaanse equivalent is de ‘ptata’ (aardappel).<br />Gelukkig heeft bounty ook positieve associaties. Een zonovergoten tropisch eiland, met witte stranden en veel palmbomen, wordt in de reissector wel eens een ‘bountyeiland’ genoemd. Een droomeiland kortom. Het woord verwijst ook hier weer naar de chocoladereep, die op dergelijke eilanden genuttigd wordt, tenminste als we de reclame mogen geloven. Je zou er een ‘bountygevoel’ of vakantiestemming bij krijgen.Marc De Costerhttp://www.blogger.com/profile/17731009856737214185noreply@blogger.com1